Candi Prambanan is de grootste hindoeïstische tempel van Indonesië. Een machtig bouwwerk dat niet uit één, maar honderden grote en kleine tempels bestaat. Deze prachtige toeristische trekpleister vind je op Java, dicht bij de stad Yogyakarta en precies aan de grens met de provincie Midden-Java.
En wie in Indonesië aan de prachtige Candi Prambanan denkt, denkt ook aan Rara Jonggrang. Een buitengewoon mooie maar onfortuinlijke prinses . In een van de binnenruimtes van de grootste tempel van Prambanan staat een beeld van de ontzagwekkende Durga, de Maha Dewi (oppergodin) in het hindoeïstische geloof. Maar mensen in Indonesië geloven dat dit gewoon het beeld van Rara Jonggrang was, die door de vloek van Bandawasa in steen was veranderd. Candi Prambanan is daarom bekend als Candi Rara Jonggrang, oftewel de tempel van het slanke meisje.
En soms noemen mensen Candi Prambanan ook nog wel de Duizend Tempel. Dit komt door het grote aantal tempels die zich in dit enorme complex bevonden. Volgens de legende van Rara Jonggrang, heeft Bandawasa al die tempels in een enkele nacht gebouwd om met de prinses te mogen trouwen.
Waarom is Candi Prambanan de grootste hindoeïstische tempel in Indonesië?
De oppervlakte van Candi Prambanan is een gigantisch vierkant. De buitenste maten zijn maar liefst 390 meter lang. Het tempelcomplex is gewijd aan Trimurti, de drie hoogste goden in het hindoeïstische geloof. Brahma de schepper, Vishnu de beschermer en Shiva de verwoester. De tempels van deze drie goden, de zogenaamde Trimurtitempels, staan midden in het complex. Maar mensen vereerden hier vooral Shiva. Want de grootste tempel is aan hem gewijd. Dat merk je meteen op als je het complex betreedt. De tempel van Shiva staat helemaal in het midden, tussen de Brahmatempel en de Vishnutempel in. En als je de Shivatempel binnenkomt, vind je er behalve het beeld van Durga ook nog de beelden van de god Shiva en de god Ganesha (gekenmerkt door zijn olifantenhoofd).
Tegenover de Trimurtitempels liggen de iets kleinere vahana (vervoermiddel)tempels. Ze zijn gewijd aan de heilige rijdieren van de drie goden. Nandi van Shiva, Angsa van Brahma en Garuda van Vishnu. Nandi is een koe, Angsa een zwaan en Garuda is een adelaar. Wist je trouwens dat Garuda Pancasila, het wapen van Indonesië, hiervan afgeleid is?
Samen met nog tien andere tempels vormen die zes grote tempels de kern van het complex. Rondom deze kern en ietsje lager gelegen, vind je de ruïnes van nog eens 224 kleinere, de zogenaamde perwaratempels. In totaal waren er dus 240 tempels binnen het complex van Candi Prambanan.
Aan de binnenkant van de reling van alle drie de Trimurtitempels vind je reliëfs. Op de reliëfs van de Shivatempel zie je de afbeeldingen uit het Ramayana-epos. Het epos gaat over de ontvoering van Shinta, de vrouw van Rama, door Rahwana. Hanuman, de commandant van het apenvolk komt Rama te hulp om Shinta terug te vinden. Je kunt dit verhaal volgen als je vanaf de oostelijke kant met de klok mee om de Shivatempel heenloopt. Het verhaal loopt vervolgens verder op de reling van de Brahmatempel. De reliëfs van de Vishnutempel gaat over Khrisna, een van de vele incarnaties van de god Vishnu.
Verwaarloosd, verdwenen en opnieuw gevonden
De tempel is vernoemd naar kecamatan (onder district) Prambanan, waar deze gelegen is. Maar de echte naam van dit complex is Shivagrha, dat is Sankreet voor het Huis van Shiva. Dit verklaart ook weer waarom de Shivatempel tussen de tempels van Brahma en Vishu in staat.
De Candi Prambanan is gebouwd rond het jaar 850 n.C door Rakai Pikatan. Hij was in die tijd de koning van het hindoestische koninkrijk Medang, ook wel bekend als Oud Mataram. Waarschijnlijk was de tempel gebouwd als antwoord op Candi Borobudur en Candi Sewu, twee grote boeddhistische tempels die niet zover van Candi Prambanan vandaan liggen.
Helaas raakte de Candi Prambanan in vergetelheid toen rond het jaar 930 de hoofdstad van het koninkrijk verhuisd werd naar Oost Java. Niemand weet waarom de hoofdstad verhuisd werd. Het had waarschijnlijk te maken met de machtsstrijd tussen de vorsten. Maar het zou ook kunnen dat de uitbarsting van de vulkaan Merapi de oorzaak was. Net als Candi Borobudur ligt ook Candi Prambanan in de buurt van de Merapi en nog drie andere vulkanen. Na de verhuizing van de hoofdstad werd Candi Prambanan niet meer onderhouden, raakte in verval en verdween uiteindelijk uit het zicht door vegetatie en puin en as van de Merapi.
Beroofd en gestolen
Gelukkig vond men in 1733 de vervallen tempels weer terug. Maar pas in 1893 begonnen de reconstructiewerkzaamheden. In de tussentijd was de Candi Prambanan het toneel van roof en diefstal. Er verdwenen helaas veel stenen uit de tempel. De reliëfs en beelden waren bij de Nederlandse kolonialen geliefd als tuinversiering. Terwijl de naburige dorpsbewoners de stenen onder andere gebruikten als fundering voor hun huizen.
Hierdoor konden veel tempels van de Candi Prambanan niet gerepareerd worden. Je ziet er dan ook ontzettend veel kleinere tempels waarvan alleen de fundering over is met daarop nog wat gestapelde stenen. Ook vind je vele hopen gestapelde stenen verspreid over het complex. Beeld je even in hoe mooi en hoe gigantisch complex het was geweest als alle tempels nog intact waren. Gelukkig zijn de drie grootste tempels wel in hun volle glorie te bewonderen.
Het verhaal van Rara Jonggrang, het mooie meisje achter de duizend tempels
Het verhaal begint bij koninkrijken Pengging en Baka. De koning van Pengging was Prabu Damar Maya. Terwijl de koning van Baka daarintegen was een mensetende reus genaamd Prabu Baka. De reus had een hele mooie dochter: Rara Jonggrang. Op een dag verklaarde Baka de oorlog aan Pengging. Daarop stuurde Prabu Damar Maya zijn zoon Bandung Bandawasa naar het front. Door zijn magische krachten versloeg Bandawasa het leger van Baka. Prabu Baka kwam daarbij om het leven. Zijn adjudant, Patih Gupala meldde de stand van zaken aan Rara Jonggrang.
Ondertussen was Bandawasa bij het paleis van Prabu Baka aangekomen om dit in te nemen. Toen hij de mooie Rara Jonggrang zag werd hij verliefd en vroeg hij haar ten huwelijk. Maar de prinses had geen zin om met de moordenaar van haar vader te trouwen. Daarom bedacht ze een list. Ze gaf Bandawasa twee onmogelijke opdrachten om met haar te mogen trouwen. Hij moest de Jalatunda graven, een hele grote diepe waterput. En dan moest hij ook nog in één nacht duizend tempels bouwen voor het ochtend werd.
Bandung Bandawasa stemde in. Met zijn magische krachten wist hij zeker dat het hem wel ging lukken. Hij groef de enorme put Jalatunda dan ook binnen de kortste keren. Toen de put af was vroeg Rara Jonggrang aan Bandung Bandawasa erin te springen voor de zogenaamde laatste inspectie. Toen hij eenmaal in de put stond vroeg Rara Jonggrang Patih Gupala de put met stenen dicht te gooien. Maar Bandawasa kon er op eigen kracht uit komen.
Duizend tempels
Om de tempels te bouwen schakelde Bandung Bandawasa de hulp in van demonen die diep onder de aarde verscholen zaten. Ze hadden al 999 tempels af toen Rara Jonggrang bericht kreeg dat ook de 1000ste bijna af was. Ze moest dat tegenhouden. Rara Jonggrang maakte de paleisbedienden wakker en vroeg de vrouwen om rijstgranen te stampen. Bovendien liet ze stapels rijsthooi verbranden, om de schijn te wekken dat het al ochtend was.
Door al het lawaai en het licht dachten de demonen dat de ochtend was aangebroken en verscholen zij zich weer onder de aarde. Bandung Bandawasa kreeg door dat dit alles een list was van Rara Jonggrang zodat ze niet met hem hoefde te trouwen. Hij werd woest, vervloekte de mooie prinses en toverde haar om tot steen. Zodoende veranderde Rara Jonggrang in het stenen beeld.
Hoe kom je er
Als je de Candi Prambanan wilt bezoeken kun je het beste overnachten in Yogyakarta, omdat je vanuit hier ook vele andere bekende bezienswaardigheden in de buurt makkelijk kan bezoeken. Vanaf Nederland vliegt er geen maatschappij naar Yogyakarta. Je zult dus eerst een overstap moeten maken in Jakarta, Bali, Kuala Lumpur of Singapore. Vanaf daar vlieg je verder naar de Adi Sutjipto International Airport. Op Skyscanner kun je de tickets naar Yogyakarta vergelijken en het voordeligste vlucht boeken.
Naar Candi Prambanan is het 17 kilometer vanaf Yogyakarta. Als je de tempel met het openbaar vervoer wilt bezoeken kan dat. Op Malioboro neem je een bus van Trans Yogya. De bussen met routenummers 1A rijden naar de plaats Prambanan. De rit duurt ongeveer 50 minuten en je stapt uit op de halte bij Prambanan busterminal. Vanaf hier is het nog maar 150 meter naar de tempel lopen.
Candi Prambanan heeft vier ingangen in de richting van de vier windstreken namelijk de oost, zuid, west en noord. Maar de tempel kan je alleen betreden via de oostelijke ingang. Dat is de hoofdingang van de tempel.
Een andere optie is een Prambanantour boeken. Het leuke is, dat je dit makkelijk kan combineren met bijvoorbeeld een tour naar de Candi Borobudur. De tours kun je overal boeken in Yogyakarta. Maar als je nog meer plaatsen wilt bezoeken is het misschien wel het beste om een auto met chauffeur te huren. Want in de buurt van Yogyakarta is ontzettend veel te zien. Om maar even op te noemen: Candi Sewu ligt maar 800 meter bij Candi Prambanan vandaan. De Breksi Cliff Park, de nieuwste spot van Yogyakarta is ook in de buurt. En wat dacht je van even uitwaaien aan het ruige strand in Gunung Kidul?
Sendratari Ramayana Candi Prambanan
Jouw bezoek aan Candi Prambanan is niet compleet als je deze fenomenale dansvoorstelling niet bezocht hebt. Sendratari Ramayana, ook wel bekend als de Ramayana Ballet, is een dramavoorstelling zonder dialoog. De voorstelling gaat over het Ramayana-epos dat je in de reliëfs van de Shivatempel terugziet. Het verhaal wordt helemaal verteld door middel van de prachtige traditionele Javaanse dans.
In de droge periode, die meestal tussen mei en oktober is, geniet je van de uitvoering van Sendratari Ramayana op het openlucht podium. Drie dagen per week, dinsdag, woensdag en zaterdag voeren de dansers het romantische verhaal van Rama en Shinta op met Candi Prambanan als achtergrond. Op de tempels worden grote spotlights gereflecteerd voor een onvergetelijk effect. In de natte periodes worden de voorstellingen op het binnen podium gehouden en hier kan het gewoon het hele jaar door plaatsvinden.
Je wordt getrakteerd op een onvergetelijke avond met de pracht en praal van de Javaanse koninklijke allure. Tweehonderd dansers op het buiten podium of vijftig op het binnen podium brengen het epos twee uur lang tot leven. Begeleid door de gamelan, het traditionele Javaanse muziekorkest, voeren de dansers de sierlijke en indrukwekkende Javaanse dansbewegingen uit. Ze zijn gekleed in het Javaans koninklijke kostuum en bijbehorende attributen. De dansers dragen kleren van batikstof met motieven die alleen door leden van de Javaanse koninkrijken worden gedragen. Kortom, een avond vol Javaanse cultuur.
Feiten over Candi Prambanan:
- De Shivatempel is 47 meter hoog en 34 meter breed.
- Omdat er te veel stenen verdwijnen zijn kunnen van de 240 tempels tot nu toe maar 18 gerenoveerd worden, waarvan slechts 2 van de perwaratempels.
- Na de renovatie is de tempel weer gewoon een gebedshuis voor de hindoes in de omgeving. Gelovigen voeren de hindoeïstische rituelen hier uit tijdens de feestdagen Nyepi en Galungan (lees ook: Feestdagen in Indonesië).
- Candi Prambanan ligt maar 20 kilometer van de vulkaan Merapi. In 2006 is de tempel zwaar beschadigd door de uitbarsting van de vulkaan en de daaropvolgende aardbeving.
- De tempel staat sinds 1991 in de werelderfgoedlijst van de Unesco.
Rondreizen
Soms heb je niet zo’n lange vakantie, maar wil je wel zoveel mogelijk van Indonesië zien. Of misschien vind je het reizen buiten de gebaande paden maar niks. Het uitzoeken met welke bus je je van A naar B verplaatst en een overnachting voor de avond regelen is je te veel gedoe. En als in een overvolle bus zitten tussen andere zwetende passagiers al helemaal niet jouw ding is, zijn er zeker andere opties. Je wilt gewoon een relaxte, onbezorgde reis hebben terwijl je de hoogtepunten van Java ziet. In dat geval kun je een Java Bali rondreis boeken. Dit kan een groepsrondreis zijn, maar een privé rondreis met een auto en eigen chauffeur is ook mogelijk.
Jouw rondreis begint in Jakarta en brengt je naar de hoogtepunten van Java inclusief de Candi Borobudur, Prambanan en Yogyakarta. De rondreis eindigt op Bali waar je eventueel nog wat bezoekjes kunt brengen aan leuke plaatsen op het eiland. Daarna rust je uit en geniet je nog van een strandvakantie voordat je weer terugvliegt naar huis.
Handige websites voor je reis naar Yogyakarta
- Skyscanner: vergelijk en vind de beste deal voor je vliegtickets
- GGD Reisvaccinaties: onbezorgd en veilig op vakantie
- Bol.com: ook voor al je reisbenodigdheden
- Trivago: vergelijk en vind je leukste hotel
DIT VIND JE MISSCHIEN OOK INTERESSANT
7 dingen om te doen op Samosir eiland
Ngaben: de feestelijke crematie op Bali
Java: het meest veelzijdige eiland van Indonesië
Dit artikel bevat affiliatielinks. Voor informatie klik hier.
